Wat als Allal El Fassi Mohamed El Khattabi had aangeboden om de plaats van Mohammed V in te nemen? Dat beweert althans de Marokkaan Zaki Mubarak in zijn memoires van het dagblad Al Massae. De auteur van deze woorden is een historicus, een groot specialist in het Nationale Bevrijdingsleger en de Rifoorlog.
Hij had in eerdere verklaringen al verzekerd “in het bezit te zijn van veel documenten over de ALN” die de verzetsstrijder Abdellah Senhadji hem in 1969 zou hebben gegeven toen hij nog student was in Frankrijk. Een deel van deze schat had Mubarak in staat gesteld zijn proefschrift in 1973 te voeden over het thema “de oppositiebewegingen in Marokko als gevolg van het verzet en het bevrijdingsleger”.
El Khattabi had het voorstel van El Fassi afgewezen
De oprichter van Isiqlal was volgens Mubarak slechts een boodschapper van de Fransen. Begin jaren vijftig bereidde het protectoraat zich voor op de afzetting van sultan Mohammed V en zocht toen naar een vervanger met uitstraling en legitimiteit om op de troon te zetten. Om de held van de slag bij Anoual te overtuigen, zou Allal El Fassi een verdeling van het land tussen Frankrijk en El Khattabi, ooit verlost van de monarch, hebben aangeboden. Een voorstel afgewezen door de Rifain. Zou deze weigering de directe oorzaak kunnen zijn van de extreem gespannen relatie tussen de twee mannen?
Er moet aan worden herinnerd dat El Khattabi in die tijd andere ambities had dan Marokko. In januari 1948 richtte hij vanuit Caïro het “Bevrijdingscomité van de Arabische Maghreb” op. Op 5 maart 1949 schreef hij een rapport getiteld “Plan van de Bevrijdingsoorlog”. En in overleg met Tunesiërs, Algerijnen en Marokkanen bereidde hij tegelijkertijd de lancering voor van gewapende operaties tegen Frankrijk in de drie landen.
Het is moeilijk om zeker te zijn van de juistheid van wat Zaki Mubarak zegt, hoewel hij beweert te vertrouwen op de getuigenis van Mohamed Salam Meziane, de privésecretaris van Mohamed Ben Abdelkrim El Khattabi. Een man die heel dicht bij de emir stond tijdens zijn jaren van ballingschap in Egypte. Een nabijheid waardoor hij op de hoogte was van El Khattabi’s correspondentie met de leiders van het verzet en het bevrijdingsleger in de Maghreb.
Alleen de publicatie van de memoires van El Khattabi kan de sluier oplichten over een nog onbekend deel van de geschiedenis van Marokko. Zaki Mubarak bevestigt dat deze memoires zijn geschreven door de toen nog levende Rifain, maar dat zijn familie weigert ze te publiceren.
